Het beschermende effect van mondkapjes is niet wetenschappelijk bewezen, maar het kan mogelijk wel iets bijdragen aan de bescherming van anderen als je onvoldoende afstand kunt houden. Volgens de afspraken binnen het protocol Samen Veilig Doorwerken werk je alleen binnen 1,5 meter als het écht niet anders kan. En je werkt alleen als je geen verkoudheidsklachten hebt. Daar let je met elkaar op.

Als je de maatregelen uit het protocol opvolgt, is het dragen van een mondkapje dus nog steeds niet nodig tijdens het werk. Je kunt het wel ter aanvulling dragen, maar niet in plaats van de maatregelen die in het protocol genoemd worden.

In het openbaar vervoer kunnen grote aantallen mensen in elkaars nabijheid komen terwijl zij niet van elkaar weten of anderen klachtenvrij zijn. Daarom zijn mondkapjes in het openbaar vervoer verplicht. In de bedrijfsbus zit je soms met meerdere mensen in een kleine ruimte. De kans op besmetting als er onverhoopt iemand met verkoudheidsklachten is ingestapt, is daarom groter dan op de werkplek. Daarom moet je in de bedrijfsbus een niet-medisch mondmasker dragen, en moet je extra alert zijn op collega’s met verkoudheidsklachten: zij blijven thuis.

Het nieuwe coronavirus kan zich in ontlasting en rioolwater bevinden. Het is nog niet duidelijk of dit zoveel virus bevat dat je er werkelijk ziek van kunt worden. Voor de zekerheid gaan we hier wel vanuit.

Onderdelen van een toilet/rioolwater bevatten altijd ziekteverwekkers. Neem maatregelen om je daartegen te beschermen, dan ben je ook beschermt tegen het coronavirus.

Algemene maatregelen

• Vermijd direct contact met verontreinigde onderdelen van een toilet en/of rioolwater.
• Voorkom spatten en verneveling.
• Draag waterdichte handschoenen en een veiligheidsbril als direct contact onvermijdbaar is.
• Draag een wegwerpoverall of een overall en laarzen die je af kunt spoelen als kleding besmet kan raken.

Goede persoonlijke hygiëne is belangrijk:

• Was de handen vaak (ook na het dragen van handschoenen).
• Raak je gezicht niet aan met de handen.

Meer informatie is te vinden in de arbocatalogus van de waterschappen .

Bij het uittrekken of afdoen van persoonlijke beschermingsmiddelen kan een hoge blootstelling aan biologische agentia plaatsvinden als dit niet in de juiste volgorde plaatsvindt. De juiste volgorde van uittrekken is volgens de voorschriften uit de Arbocatalogus van de waterschappen:

• Maak eerst de handschoenen en laarzen/schoenen (ook profiel) schoon met bijvoorbeeld water en een borstel.
• Gooi de borstel in een afvalzak.
• Trek de overall binnenste buiten uit en stop deze in de zak.
• Doe de handschoenen uit (ook binnenste buiten) en stop deze ook in de zak.
• Doe de eventuele adembescherming af en gooi eventueel het wegwerpgedeelte weg (in de zak).
• Maak de zak dicht.
• Was goed je handen.

Aanvullende maatregelen
Ontlasting of rioolwater kan zich soms verspreiden via druppeltjes.

• Vermijd het vrijkomen van druppeltjes:
  • Vermijd het schoonspuiten van vuile oppervlakten
  • Vermijd het gebruik van een hogedrukreiniger.
  • Doe de deksel van het toilet dicht bij doorspoelen.

Draag adembescherming met een P3 filter en een veiligheidsbril als nevelvorming niet vermeden kan worden.

Het uitgangspunt blijft altijd: we werken veilig of we werken niet. Maar wees zo creatief mogelijk in het bedenken van oplossingen. Overleg met de opdrachtgever over de mogelijkheden.

Denk daarbij aan:

• Kun je het werk uitstellen?
• Kun je ander werk eerst uitvoeren?
• Is het mogelijk op te schalen, dus veiliger te werken dan nodig is. Voorbeelden zijn:
  • Halfgelaats- en volgelaatsmaskers
  • Aangeblazen maskers/helmen

De mensen die bij bepaalde klussen al met perslucht (flessenlucht) of leeflucht (slangen) werken, kunnen kijken of zij het gebruik uitbreiden. Hierbij moet wel aan alle eisen voldaan blijven worden (maximaal 2 uur, opgeleide personen, et cetera).

Het is belangrijk contact te vermijden en 1,5 meter afstand tot elkaar te bewaren. Neem de volgende aandachtspunten in acht:

• Ga niet naar het werk bij een Corona-infectie van jezelf of een gezinslid.
• Ga niet naar het werk bij klachten, zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, hoesten, benauwdheid, verhoging, koorts of bij plotseling verlies van reuk of smaak. Laat je zo snel mogelijk testen.
  • Ga aan het werk bij een negatieve test (geen corona) en milde klachten.
  • Blijf thuis bij een negatieve test en verkoudheid, hoesten, benauwdheid, verhoging of koorts. Overleg zo nodig met de bedrijfsarts.
• Blijf thuis als je huisgenoot koorts heeft en/of benauwd is en de uitslag van de coronatest is nog niet binnen. Als de test uitwijst dat het niet om corona gaat, dan mag je naar het werk als je zelf klachtenvrij bent.
• Medewerkers in cruciale beroepsgroepen en vitale processen kunnen mogelijk aan het werk als een huisgenoot koorts en/of benauwdheid heeft. Overleg hierover met de bedrijfsarts en de werkgever.*

* Zie hiervoor: Vitale processen en cruciale beroepen: zie informatie van de Rijksoverheid.

Algemene maatregelen

• Schud geen handen.
• Was regelmatig je handen met water en zeep. Was je handen minstens 6x per dag, volgens de instructie. In ieder geval voor het eten, na toiletbezoek, na het reizen met het openbaar vervoer, na het schoonmaken.
• Raak je gezicht niet of zo weinig mogelijk aan,
• Nies en hoest in de elleboog, neem zelf papieren zakdoekjes mee. Gooi die na één keer gebruik weg en was dan je handen.
• Houd zoveel mogelijk 1,5 meter afstand, zowel bij het vervoer naar en van de werkplek als op de werkplek zelf.
• Pas daarop het werk aan en richt de werkplek hierop in.
• Indien minder dan 1,5 meter onvermijdbaar is, wees dan streng op RIVM hygiëneregels.
• Maak regelmatig schoon. Gebruik hiervoor goed ontvettend reinigingsmiddel of wegwerp schoonmaakdoekjes.
• Deel je gereedschap en telefoon niet met anderen.
• Houd materieel, gereedschap en PBM’s schoon.
• Ventileer de werk- en kantoorruimte.
• Werk zoveel mogelijk in vaste teams.

In de schaftkeet of vergaderruimte

• Hang de regels en instructies op.
• Bepaal een maximumaantal aanwezigen in de ruimte, zodanig dat iedereen 1,5 m afstand kan houden. Pas het aantal stoelen in de ruimte hierop aan.
• Houd ook bij het betreden van een ruimte rekening met 1,5 m afstand.
• Spreid de schafttijden of bied extra ruimtes en schaftplekken aan.
• Bij instructie en toolboxen, wees er alert op dat iedereen op 1,5 m van andere personen kan blijven. Geef de instructie eventueel in meerder kleine groepen.
• Instrueer de medewerkers en deelnemers aan de vergadering vooraf.
• Zorg dat de ruimtes vaker schoongemaakt worden en dat er zeep en wegwerphanddoeken aanwezig zijn.
• Overleg met leveranciers, onderaannemers, opdrachtgevers: leg waar mogelijk telefonisch contact.

Virussen kunnen worden overgedragen via harde materialen zoals de pen en de mobiele telefoon.
Dit gebeurt op de volgende manier: een besmette persoon krijgt het virus op de handen, bijvoorbeeld door met de hand de neus aan te raken of in de hand te hoesten. Als met de hand de pen wordt aangeraakt, kan het virus op de pen komen. Als iemand anders de pen aanraakt, kan het virus op zijn/haar handen komen. Als deze persoon het gezicht aanraakt, kan het virus via de neus, mond of ogen het lichaam binnenkomen.

Mogelijk kan tijdelijk een ander systeem van aftekenen worden ingericht:

• De monteur tekent de werkbon zelf met goedkeuring van de klant.
• De werkbon wordt gemaild naar de klant en tekent deze digitaal.
• Niet laten aftekenen en bij de klanten aangeven wat de reden hiervan is.
• Mensen op papier laten aftekenen met een eigen pen of een reclamepen van het bedrijf (en de klant de pen laten houden). Leg het papier op een tafel. Laat de klanten het papier zo min mogelijk aanraken.
• Was regelmatig de handen, zodat het virus niet lang op de handen blijft zitten.
• Smeer de huid van de handen regelmatig in met een verzorgende crème.
• Instrueer medewerkers zo min mogelijk het gezicht aan te raken.
• Geef een mobiele telefoon of tablet niet direct aan de klant, maar leg deze op een tafel en vraag de klant de mobiel of tablet niet aan te raken (alleen met een pen die hiervoor gebruikt kan worden).
• Pen/mobiel/tablet regelmatig reinigen. Dit kan met 70% isopropyl alcohol doekjes of bij apparatuur die hier niet tegen bestand is met wegwerp schoonmaakdoekjes zonder alcohol. Bij veelvuldig of langdurig gebruik van reinigingsmiddelen beschermende handschoenen dragen.
• In de gebruiksaanwijzing van de apparatuur staat welke reinigingsmethoden gebruikt mogen worden. Eventueel kan een beschermende hoes om de hele mobiele telefoon of tablet worden geplaatst, die het apparaat beter geschikt maakt voor reiniging en desinfectie.
• Een mobiele telefoon die door klanten is aangeraakt tijdens het bellen niet aan het gezicht houden maar handsfree gebruiken (op de luidspreker).

Als iemand besmet is met het coronavirus kan het virus door hoesten en niezen via druppels in de lucht komen. De druppels die voor een infectie kunnen zorgen, blijven niet in de lucht zweven, maar dalen snel neer. Er is nog geen bewijs dat deze druppels langere tijd in de lucht kunnen blijven en zich zo kunnen verspreiden. Momenteel wordt aangenomen dat men via de lucht alleen binnen circa 1,5 meter van een besmette persoon besmet kan raken.
De druppels die voor besmetting kunnen zorgen, komen niet in een ventilatiesysteem of het filtermateriaal van woningen en utiliteitsgebouwen terecht. Het is daarom veilig om de ventilatiekanalen in woningen en utiliteitsgebouwen mechanisch te reinigen. Er zijn geen extra aanvullende persoonlijke beschermingsmiddelen nodig, die normaal ook niet worden gedragen.

Het nieuwe coronavirus kan zich in ontlasting en het rioolwater bevinden. Het is nog niet duidelijk of dit zoveel virus bevat dat je er werkelijk ziek van kunt worden. Voor de zekerheid gaan we hier wel vanuit.

Maatregelen: algemeen
Het is altijd noodzakelijk om preventieve maatregelen te nemen wanneer blootstelling aan afval- of rioolwater kan plaatsvinden vanwege de aanwezigheid van zeer veel verschillende ziekteverwekkers. Dit staat los van de mogelijke blootstelling aan het Coronavirus.
De maatregelen die je moet treffen zijn vergelijkbaar met de maatregelen die je treft om blootstelling aan andere ziekteverwekkers in het water te voorkomen, zoals bacteriën. In de arbocatalogus van de waterschappen (deel 5) ‘Omgaan met biologische agentia’ vind je hierover informatie.
Het is belangrijk om direct contact met het afval- of rioolwater te vermijden. Voorkom zoveel mogelijk dat het water opspat. Als direct contact toch nodig is of kan plaatsvinden, draag dan waterdichte handschoenen en een veiligheidsbril. Er kunnen dunne wegwerp nitrilhandschoenen onder de normale werkhandschoenen of dikkere katoen versterkte waterdichte handschoenen worden gedragen.
Draag als de kleding besmet kan raken, beschermende kleding, zoals een wegwerpoverall of een overall die afgespoeld kan worden en laarzen die afgespoeld kunnen worden.
Een goede persoonlijke hygiëne is belangrijk: was de handen vaak (ook na het dragen van handschoenen) en raak het gezicht niet aan met de handen.
Bij het uittrekken of afdoen van persoonlijke beschermingsmiddelen kan een hoge blootstelling aan biologische agentia plaatsvinden als dit niet in de juiste volgorde plaatsvindt. De juiste volgorde van uittrekken is (conform de voorschriften hiervoor in de Arbocatalogus van de waterschappen deel 5: omgaan met biologische agentia):

• Maak eerst de handschoenen en laarzen/schoenen (ook profiel) schoon met bijvoorbeeld water en een borstel.
• Gooi de borstel in een afvalzak.
• Trek de overall binnenste buiten uit en stop deze in de zak.
• Doe de handschoenen uit (ook binnenste buiten) en stop deze ook in de zak.
• Doe de eventuele adembescherming af en gooi eventueel het wegwerpgedeelte weg (in de zak).
• Maak de zak dicht.
• Was goed de handen.

Aanvullende maatregelen bij verneveling (bijvoorbeeld bij schoonspuiten vervuilde oppervlakten en/of bij werken met een hogedrukreiniger)
Bij werkzaamheden waar nevel wordt gevormd kan de ontlasting of het water in de lucht via druppeltjes in de lucht vrijkomen waardoor je het in kunt ademen.
Bij processen waar nevelvorming plaatsvindt, is het belangrijk om adembescherming te dragen. Bijvoorbeeld een volgelaatsmasker met verwisselbaar P3 filter. Een halfgelaatsmasker met P3 filter en een veiligheidsbril kan ook (ademhalingsbeschermingsmiddelen moeten altijd worden gedragen bij deze processen waarbij nevels kunnen vrijkomen vanwege de aanwezigheid van diverse schadelijke biologische agentia in riool- en afvalwater, los van de mogelijke aanwezigheid van het coronavirus)

Als iemand besmet is met het nieuwe coronavirus COVID-19 kan het virus door hoesten en niezen via druppels in de lucht komen. De druppels die voor een infectie kunnen zorgen, blijven niet in de lucht zweven, maar dalen snel neer. Er is nog geen bewijs dat deze druppels langere tijd in de lucht kunnen blijven en zich zo kunnen verspreiden. Momenteel wordt aangenomen dat men via de lucht alleen binnen 2 meter van een besmette persoon besmet kan raken.

De druppels die voor besmetting kunnen zorgen, zullen niet in een ventilatiesysteem of het filtermateriaal terecht komen. Het is daarom veilig om aan een luchtbehandelingskast te werken. Er zijn geen extra persoonlijke beschermingsmiddelen nodig.

Een uitzondering hierop zijn de luchtbehandelingskasten in gebouwen waar speciale medische ‘aerosolvormende’ handelingen worden uitgevoerd. Dit kan voorkomen in ziekenhuizen, verpleeghuizen en hospices. Bij deze handelingen komen speciale fijne druppeltjes vrij, die wel via de lucht in de luchtbehandelingskast terecht kunnen komen.

Bij het werken aan de luchtbehandelingskast zelf zijn waarschijnlijk onvoldoende van deze druppeltjes aanwezig om nog een besmetting te kunnen leiden. Als men zodanig werk doet dat men de ongefilterde luchtstroom met aerosolen kan inademen, wordt geadviseerd om voor de zekerheid beheersmaatregelen te treffen (FFP2 mondmasker of adembescherming met verwisselbare filters P2, handschoenen, wegwerpoverall over de kleding).

In principe kan er doorgewerkt worden. Bouwplaatsen in de openlucht vormen namelijk een verminderde kans op besmetting. En voor andere locaties biedt het protocol een handreiking om besmettingsrisico te beheersen.

Wel moeten de volgende richtlijnen worden nageleefd, bespreek deze voorafgaand aan het werk met elkaar:

• Stel een corona verantwoordelijke aan op de werklocatie
  • a. Houd zoveel mogelijk 1,5 meter afstand, zowel bij het vervoer naar en van de bouwplaats als op de bouwplaats zelf.
  • b. Pas daarop het werk aan en richt te werkruimte hierop in. Splits bijvoorbeeld groepen tijdens schaft. Lunch zoveel mogelijk in de open lucht. Lunch je in je bus? Dan doe je dat alleen.
  • c. Voor situaties waar deze afstand niet altijd realiseerbaar is, worden afspraken gemaakt hoe toch veilig gewerkt kan worden in overeenstemming met de hygiëne-richtlijnen van het RIVM.
• Hygiëneregels voor de werkplaats moeten worden nageleefd:
  • extra schoonmaken van toiletten,
  • deurklinken goed schoonhouden,
  • materiaal voor gedeeld gebruik reinigen, voor het desinfecteren van materialen en producten is schoonmaakalcohol van 70 % (IPA) geschikt.
• Beperk contacten met externen zo veel als mogelijk. Maak hierover afspraken met leveranciers en onderaannemers. Denk aan leveranties buiten de bouwplaats.
• Laat de werknemers zoveel mogelijk in dezelfde teams en op dezelfde locaties werken, zodat men niet telkens met anderen in contact komt.
• Spreek elkaar (streng) aan op (gevaar onderschattend) afwijkend gedrag en corrigeer elkaar. Neem je verantwoordelijkheid voor jezelf en collega’s. Stel vragen en meld problemen bij je leidinggevende.
• Schakel bij twijfel of grote onrust de Arbodienst of de kenniscentra van sociale partners in (Volandis, ArboTechniek).

Indien minder dan 1,5 meter afstand echt onvermijdbaar is, wees dan extra alert en maak afspraken hoe toch veilig gewerkt kan worden in overeenstemming met de hygiëne-richtlijnen van het RIVM.

Plan een toolboxmeeting (eventueel online) waarin je aan de werknemers aangeeft welke voorzorgsmaatregelen zijn voorgesteld om zo veilig mogelijk te kunnen werken, en bespreek met hen het beleid dat jullie hanteren;