Elektriciteit veiligheid

Wat maakt elektriciteit zo gevaarlijk?

Elektriciteit is niet meer weg te denken uit ons leven. Wanneer elektrische apparaten niet in orde zijn of verkeerd gebruikt worden, kunnen ze grote gevaren opleveren. Dat geldt ook bij het werken aan elektrische installaties en delen zoals werken met kabels of haspels. Niet alleen kunnen er verwondingen ontstaan door een elektrische schok, er kan ook een brand ontstaan door bijvoorbeeld kortsluiting of statische elektriciteit.

De regelgeving rondom elektriciteit en veiligheid

Er zijn verschillende regels en wetgevingen rondom werken met elektriciteit. Het is wettelijk verplicht om te voldoen aan de Arbowet en het Arbeidsomstandighedenbesluit. Voorbeelden van praktische verplichtingen die vermeld staan in de Arbowet zijn:

• Het inventariseren van risico’s en het treffen van passende maatregelen om te streven naar een optimale veilige werkomgeving
• De inrichting van de arbeidsplaats om veilig te kunnen werken en te kunnen vluchten bij calamiteiten
• De organisatie van eerste hulp bij incidenten en het (periodiek) instrueren van medewerkers.
• Een duidelijke verdeling van taken en verantwoordelijkheden tussen alle betrokken medewerkers
• Het beschikbaar stellen van voldoende passende veilige arbeidsmiddelen waaronder PBM’s

Spanningsloos werken

Werken onder spanning is dus niet toegestaan, mits er een uitzondering is. Wat wordt er eigenlijk verstaan onder ‘werken onder spanning’? Bij werken onder spanning gaat het om alle werkzaamheden waarbij de werknemer ongeïsoleerde actieve delen aanraakt of waarbij het lichaam, met gereedschappen, hulpmiddelen of persoonlijke beschermingsmiddelen terecht (kan) komen in een zone waar gevaar kan optreden. Het zijn werkzaamheden waarbij een risico bestaat op elektrocutie en vlambogen.

De afspraken met de opdrachtgever

Om monteurs veilig te kunnen laten werken met elektriciteit moeten afspraken worden gemaakt met de opdrachtgever, ook wel de commercieel verantwoordelijke. Indien de opdrachtgever wil dat werkzaamheden onder spanning uitgevoerd worden, mag de monteur niet beginnen met de werkzaamheden. Dit om de eigen veiligheid te waarborgen en ervoor te zorgen dat anderen ook veilig aan de slag kunnen.

De mogelijke gevaren van onder spanning werken voor de opdrachtgever

De volgende situaties kunnen ontstaan wanneer er onder spanning wordt gewerkt:

• Mocht zich onverhoopt een kortsluiting voordoen tijdens het werken aan een installatie onder spanning, dan ontstaat er mogelijk een vlamboog. Hierdoor kan de installatie zodanig beschadigd raken dat deze gedurende een lange termijn niet bruikbaar is. Stilstand van de productiemachines kan grote economische gevolgen hebben voor de opdrachtgever.
• Bij ernstige incidenten kan negatieve publiciteit zorgen voor imago-schade.
• Bij brand of letsel volgt doorgaans een onderzoek door de verzekeraar en/of de Arbeidsinspectie. Boetes of strafrechtelijke procedures kunnen het gevolg zijn als er aantoonbaar niet volgens de regels is gewerkt. Daardoor kunnen verzekeraars overwegen om op basis van polisvoorwaarden niet tot uitkering over te gaan en/of kunnen premies verhogen.
• Een medewerker die letsel oploopt bij ‘ongeoorloofd werken onder spanning’ kan zijn werkgever civielrechtelijk aanspreken op nalatigheid.
• Bij schade aan elektrisch materieel (bijvoorbeeld door een vlamboog) kan de opdrachtgever de opdrachtnemer verantwoordelijk houden voor geleden schade aan de installatie en eventuele gevolgschade, zoals productieverlies.

De mogelijke gevaren van onder spanning werken voor de monteurs

Naast bovenstaande gevolgen kan onder spanning werken ook zeer ernstige gevolgen hebben voor monteurs. Elektrische stroom kan ontzettend veel schade aanrichten in het lichaam. Hieronder staat vermeld wat (bij een gemiddelde volwassen man) de effecten zijn bij een bepaalde stroomsterkte

• 0,2 - 2 mA: geen, wel voelbaar als lichte prikkeling
• 2 - 20 mA: warm gevoel, eventueel ademhalingsmoeilijkheden en (lichte tot matige) spiersamentrekkingen
• 20 mA: grensstroomsterkte, ademhaling stokt, spierverkramping, controleverlies, snelle hulp nodig om de stroom te onderbreken
• 100 mA: zeer pijnlijk, hart verkrampt of gaat fibrilleren
• > 100 mA: verbranding van weefsel, zeer krachtige spiersamentrekking (waardoor zelfs botbreuken kunnen ontstaan), grote kans op dood door elektrocutie

De veiligheid van de monteur

Om bovenstaande risico’s te voorkomen moet het werk van de monteur altijd goed worden voorbereid. Dit is de primaire taak van de werkverantwoordelijke of leidinggevende: hij moet ervoor zorgen dat de monteur goed geïnstrueerd is en voorzien is van de juiste materialen, gereedschappen, meetapparatuur en beschermingsmiddelen voor het werk. De monteur heeft zelf de verantwoordelijkheid om te zorgen voor zijn eigen veiligheid en die van zijn collega’s. Veilig werken moeten we samen regelen.

Aandachtspunten veilig werken voor de monteur

Om veilig te kunnen werken aan elektrische installaties in gebouwen of in machines en aan elektrische arbeidsmiddelen staan in de NEN 3140 eisen beschreven aan de bedrijfsvoering. Zo mogen medewerkers alleen werken aan elektrische installaties als ze hiervoor geïnstrueerd en bevoegd zijn. De werkgever moet monteurs periodiek (laten) instrueren. Dit kan de werkgever zelf doen door bijvoorbeeld een bedrijfs opleider, of hij laat zijn medewerkers een cursus volgen bij een opleidingsinstituut. Trainingen moeten zijn gericht op het werkveld van de cursisten. Voor specifieke werkzaamheden moeten monteurs voorafgaand aan de klus geïnstrueerd worden.

Het juiste gereedschap

Ook moet de monteur de beschikking hebben over passende, veilige arbeidsmiddelen die regelmatig worden geïnspecteerd. De werkverantwoordelijke moet zorgen dat de monteur passende, veilige arbeidsmiddelen heeft. De monteur is wettelijk verplicht deze te gebruiken zoals bedoeld. Vóór gebruik van arbeidsmiddelen moet de monteur altijd controleren of ze nog in veilige staat zijn: bij twijfel niet gebruiken en overleggen met de leidinggevende.