29 sep 2021

De Veiligheidsladder deel 3: de opdrachtgever

De Veiligheidsladder is een veelbesproken thema in de techniek. De voordelen zijn duidelijk, maar de praktische uitvoering roept nogal wat vragen op. Wat is verplicht? Hoe zorg je ervoor dat je nog steeds voor aanbestedingen in aanmerking komt? Hoeveel geld kost het? En wat levert het concreet op? ArboTechniek spreekt regelmatig met verschillende betrokkenen die vanuit hun perspectief ingaan op deze vragen. In deel 1 van deze serie legde ArboTechniek-adviseur Barrie Houtman uit wat de Veiligheidsladder precies inhoudt. In deel 2 deelde Henk Boltendal zijn ervaringen vanuit de praktijk als mkb-bedrijf. Vandaag deel 3: de opdrachtgever.

Verschillende uitdagingen
Frans van Ekerschot is Hoofd Veiligheid en Gezondheid en Safety Officer bij het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Vanuit die twee rollen houdt hij zich bezig met de organisatie als geheel, maar ook met het primaire proces bij de ingenieursdienst van de afdeling Architectuur en Techniek van het RVB. “Op dit moment zijn er veel capaciteitsvragen voor veel verschillende projecten. Welke technische expertise is nodig? Welke problemen komen er in een project aan de orde? Daarnaast houd ik me bezig met hoe wij zelf acteren op de Veiligheidsladder en de uitvoering van onze veiligheidsagenda 2021.” Frans geniet van zijn werk. “Voor mij persoonlijk is deze mix hartstikke leuk, gezien de vele verschillende uitdagingen. Het is heel mooi om bij te dragen aan de vertaling van praktijk naar beleid en andersom.”

Governance Code Veiligheid in de Bouw
Frans is ook secretaris van de CEO-kopgroep Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB). “Deze is ondertekend door een aantal grote partijen uit de bouw en ook een drietal Rijksopdrachtgevers. Het gaat hier niet alleen om de bouw, maar ook aangrenzende sectoren zoals de techniek. In deze hoedanigheid zet het RVB zich in om ook de sector als geheel op een hoger niveau te krijgen op gebied van veilig en gezond werken. Alle partijen die de GCVB hebben ondertekend, nemen veiligheidsbewustzijn verplicht op in aanbestedingen en contracten. Deze afspraak noemen we Veiligheid in Aanbestedingen (ViA) en de Veiligheidsladder meet de mate van veiligheidsbewustzijn.”

Erg belangrijk
Hoe ziet een aanbesteding er van kop tot staart uit vanuit het perspectief van het RVB? En in welk stadium komt de Veiligheidsladder aan bod? “In principe wordt een aanbesteding gepubliceerd met direct een aantal eisen om voor selectie in aanmerking te komen, de zogenaamde voorkeurscriteria. Dan vindt de daadwerkelijke selectie plaats. Vervolgens krijg je de gunning en uiteindelijk wordt de aanbesteding vergeven en het contract gemanaged. De Veiligheidsladder speelt in de gunningsfase geen rol, maar wel in het voorkeurscriterium. Heb je geen score op de Veiligheidsladder? Dan doe je niet eens mee. Je moet die score hebben om überhaupt in de selectie mee te kunnen doen. Erg belangrijk dus.”

Niet concurreren op veiligheid
Het is een bewuste keuze om de Veiligheidsladder niet mee te laten spelen in de gunningsfase. “Wij willen dat iedereen veilig en gezond werkt. Dus we willen niet dat bedrijven in de gunningsfase gaan concurreren op gebied van veiligheid. Het moet in het vroegste stadium goed geregeld zijn, zodat we op voorhand weten dat de veiligheid goed zit op het moment dat we een aanbesteding gunnen. We proberen betrokken partijen hier maximaal over te informeren. Wat is succesvol? Wat zijn best practices? Op de website van de GCVB proberen we zoveel mogelijk van deze vragen te beantwoorden.”

Werkcultuur
Wat vindt Frans het allerbelangrijkste aan de Veiligheidsladder? “Dat het zorgt voor een level playing field op het gebied van veilig gedrag. We hebben met de andere GCVB-ondertekenaars geconstateerd dat er genoeg wet- en regelgeving is. Maar met name op het gebied van veilig en gezond gedrag zien we dat er binnen de bouw en techniek partijen achterblijven. Het feit dat de regels worden niet toegepast, bijvoorbeeld met betrekking tot aangelijnd zijn als je werkt op hoogte, heeft puur te maken met werkcultuur. Het op een hoger niveau krijgen van die cultuur, dat is de basis van de Veiligheidsladder. Op dit moment wordt ingezet op trede 2 op de ladder. Volgens sommigen een lage inzet, maar je wilt dat zo veel mogelijk partijen aanhaken. En het voordeel van het Veiligheidsladdercertificaat is dat certificerende instellingen je altijd aanbevelingen en tips meegeven om het nog beter te doen. Heel handig! Op termijn willen we natuurlijk ook klimmen op die ladder.”

Verantwoordelijkheden
Volgens Frans kun je bij bedrijven die de Veiligheidsladder al toepassen goed merken dat er een verschil is. “Het gesprek over veiligheid op de werkvloer verloopt veel beter. Als je het hebt over veiligheidsmanagementssystemen, dan gaat het al snel bijvoorbeeld over iemands opleiding, certificaten of het vastleggen van processen. De Veiligheidsladder gaat veel meer over verantwoordelijkheid nemen en leiderschap, en laat je nadenken over de stap naar veilig en gezond gedrag.” Specifiek voor de techniek is er volgens Frans een belangrijk risico dat veiligheid wordt gebagatelliseerd omdat men in een ‘schonere’ omgeving zou werken dan in de bouw. “Ten onrechte! Ook vakmensen in de installatie- en isolatiebranche worden blootgesteld aan risico’s; of het nu gaat om kwartsstof of elektrische installaties. Praten over de Veiligheidsladder brengt het gesprek over dit soort thema’s wel op gang.”

Kleinere bedrijven
Hetgeen Frans vertelt zal vooral voor de grotere bedrijven herkenbaar in de oren klinken. Maar hoe zit dat voor de kleinere ondernemers? Frans legt uit. “Voor kleine bedrijven volstaat bijna altijd een self-assessment. Daarmee zitten de meesten al gauw op trede 2. We hebben extra aandacht gegeven aan proportionaliteit, zodat bedrijven met weinig medewerkers niet met onrealistische eisen worden geconfronteerd. Daarom wordt bij de indexering ook gekeken naar de contractwaarde en de risico’s.” Is het RVB zelf eigenlijk ook SCL-gecertificeerd? Frans: “Jazeker! We hebben een volledige audit laten uitvoeren. Als wij dit gaan eisen van onze opdrachtnemers, moeten we er zelf ook aan voldoen. De aanbevelingen geven richting aan onze eigen veiligheidsaanpak en we zien ook binnen het RVB steeds meer ontwikkeling naar een pro-actieve aanpak.”

Aan de slag
Op 1 januari 2022 gaat de ViA-afspraak dus in. Wat geeft Frans mee als belangrijkste boodschap richting die datum? “Wat ik het belangrijkste vind, is dat partijen zich realiseren dat wij per 1 januari de Veiligheidsladder-kwalificering gaan eisen. Ik zie dat bedrijven lang wachten, maar het is goed om te weten dat de GCVB-ondertekenaars hebben afgesproken ViA echt te gaan handhaven. Het is daarom verstandig om je nu alvast voor te bereiden, want de Veiligheidsladder gaat een belangrijke rol spelen. En er gaat enige tijd overheen voor je je kwalificering daadwerkelijk te pakken hebt, want het is druk bij de certificerende instellingen. Ik zou daarom iedereen willen aanraden: ga ermee aan de slag!”

Op de website van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) vind je de informatiepagina van de ViA. Hier staan onder andere FAQ’s, maar er zijn ook regelmatig webinars gegeven over de Veiligheidsladder. Frans: “We horen hele goede verhalen over deze webinars. En als er geen webinars beschikbaar zijn, schrijf je dan gerust in voor een spreekuur. Je leert er veel van, en je kunt er met experts altijd napraten over allerlei onderwerpen gerelateerd aan veilig en gezond werken.”

Heb je vragen over de Veiligheidsladder? ArboTechniek kan je verder helpen. Mail naar info@arbotechniek.nl of neem contact op met een adviseur bij jou in de buurt.

Schrijf je in en ontvang de nieuwsbrief