Expert over di-isocyanaten: “Wees je bewust van de wijzigingen”
Vanaf 24 augustus gelden er nieuwe regels rondom het werken met materialen waarbij di-isocyanaten vrij komen. Voordat je kunt werken met deze materialen, zoals purschuim, moet je een opleiding hebben gevolgd als producten gebruikt meer dan 0,1% diisocyanaten bevatten. Arco Engelen is arbeidshygiënist en vertelt meer over wat de risico’s zijn van di-isocyanaten, wat er gaat veranderen en wat de gevolgen zijn van de nieuwe regels.
Di-isocyanaten
Di-isocyanaten zijn zeer reactieve chemicaliën die vaak voorkomen in twee-componenten systemen. Di-isocyanaten zitten voornamelijk in producten om het proces van uitharding te versnellen. Dit is bij sommige klussen, zoals het aanbrengen van purschuim, kitten en schuimen, van groot belang. Bij gebruik van dit soort producten vindt er een chemische reactie plaats, waarbij de di-isocyanaten vrij komen in de lucht en het product hard wordt. Ze worden gebruikt bij het maken van flexibele en harde schuimen, vezels, verven en vernissen.
Risico’s
Bij het vrijkomen van de di-isocyanaten kunnen deze via het inademen, de huid of het inslikken je lichaam binnenkomen. Dit is niet zonder gevaar, legt Arco uit: “De di-isocyanaten kunnen je immuunsysteem verstoren. Als je langere tijd met veel di-isocyanaten in aanraking komt, kan er sensibilisatie ontstaan. Sensibilisatie betekent dat je lichaam overgevoelig wordt voor een stof. Je ontwikkeld een allergische reactie.” Deze reactie gebeurt bij de meeste mensen niet direct en het kan gebeuren dat je jarenlang in contact komt met di-isocyanaten zonder ergens last van te hebben en dan opeens wel een allergische reactie krijgt. Als je eenmaal een allergie hebt, kan dit serieuze gevolgen hebben. Arco: “Dat is het probleem van sensibilisatie, als je eenmaal een allergie hebt ontwikkeld kan je niet meer blootgesteld worden aan di-isocyanaten, zonder last te krijgen. Deze lichamelijk reactie kan vrij heftig zijn.” Isocyanaten zijn sterk irriterende stoffen voor de slijmvliezen van de ogen, maagdarmkanaal en de luchtwegen en er kan zelfs een allergisch beroepsastma ontwikkelen.
Verplichte training
Vanaf 24 augustus wordt het verplicht om een training te volgen als je werkt met materialen waar veel di-isocyanaten bij vrij komen. Dit besluit is niet uit de lucht komen vallen volgens Arco. “Dit Europese besluit is al in 2020 genomen en vanaf begin 2022 is het al verplicht voor producenten om deze nieuwe maatregel te vermelden op hun producten. De Europese Commissie hoopte eigenlijk dat producenten hun producten di-isocyanaatvrij gingen maken waardoor een training ook niet nodig zou zijn. Zij gingen zich daarentegen massaal richten op het aanbieden van opleidingen voor het gebruik van hun bestaande producten.” Hierdoor moeten gebruikers van het product vanaf 24 augustus een training volgen als zij werken met producten die di-isocyanaten bevatten. Omdat de di-isocyanaten uit het producten verdwijnt bij uitharding, geldt deze nieuwe wetgeving niet voor het bewerken van PUR, kit of schuim*. Daarom is het voor dit soort werkzaamheden niet verplicht om een training te volgen.
* De Europese restrictie gaat over niet uitgeharde producten. Maar het is niet uitgesloten dat bij bewerking van uitgeharde producten (zoals schuren) toch nog diisocyanten vrijkomen.
Training
Doordat veel mensen in de installatie- en isolatiebranche materialen aanbrengen met hoge concentraties di-isocyanaten zoals kit of purschuim, zullen veel werknemers een training moeten doen. Arco vertelt dat de producenten inmiddels verschillende trainingen hebben ontwikkeld. “Veel focussen nu vooral op een basistraining van ongeveer €5,-. Daarnaast wordt er ook steeds meer gekeken naar aanvullende trainingen. Die zijn bijvoorbeeld nodig als men zelf materialen maakt door verschillende stoffen te mengen, waarbij nog meer di-isocyanaten vrijkomen.” Bij de training gaat het voornamelijk om bewustzijn. Arco: “Mensen zijn zich vaak nog niet bewust van de risico’s van de di-isocyanaten. Ik sprak laatst iemand die al jaren last had van uitslag maar geen idee had waar het vandaan kwam. Dit bleek volgens de bedrijfsarts dus door de di-isocyanaten te komen.” Daarnaast wordt uitgebreid stilgestaan bij hoe sensibilisatie ontstaat en hoe je dus veilig(er) kunt werken met bijvoorbeeld purschuim. Arco: “Dit leert gebruikers de risico’s te herkennen en de juiste maatregelen te nemen.” Waar de leverancier verplicht is trainingen aan te bieden, is de werkgever vanaf 24 augustus verantwoordelijk dat zijn of haar medewerkers de training daadwerkelijk volgt.
Ervaringen uit de praktijk
Arco vertelt dat het bewustzijn rond di-isocyanaten langzaam maar zeker op gang komt. “Ik kom recentelijk toch wel veel personen tegen die zeggen dat ze hier mee aan de slag gaan. Het spul wordt massaal gebruikt, soms in enorme hoeveelheden. Het gaat hier dus niet om een niche-product. Ik geef ook presentaties tijdens de Praktijkdagen, en hoewel je daar niet veel mensen tegenkomt die het gebruiken, wordt het door degenen die het gebruiken ook meteen veelvuldig ingezet. Nu de nieuwe wetgeving eraan zit te komen, raken mensen in de techniek steeds geïnteresseerder. Wat ik merk is verbazing over de grote mate waarin di-isocyanaten voorkomen.” Zijn er nog veel vragen rond het onderwerp? Arco: “Ja, dat wel. Mensen vragen zich af hoe het zit met de opleidingen, voor welke producten het wel en niet geldt, waar meer informatie te vinden is, dat soort dingen.” Op dit moment is nog weinig informatie beschikbaar, zo geeft Arco aan. “Iedereen verwijst eigenlijk naar de Europese restrictie, terwijl de websites van de fabrikanten van producten die di-isocyanaten bevatten, erg gericht zijn op het product zelf. Maar ik verwacht dat dat de komende tijd wel gaat veranderen.”
Blijf op de hoogte
Gedurende het jaar blijft ArboTechniek aandacht besteden aan dit onderwerp. Houd onze website, nieuwsbrief en social media in de gaten en blijf op de hoogte. Nu al een vraag? Neem contact op met één van onze adviseurs.